Mevsimlik İşçilerin Hakları Nelerdir?

İş Kanunu'nda veya diğer mevzuatta “mevsimlik işçi” tanımı yoktur. İş Kanunu'nun yıllık izin hakkına ilişkin maddesinde 

“Her kim, niteliklerine göre bir yıldan az süreli mevsimlik veya kampanyalı işlerde çalışırsa” ibaresi yer almaktadır. Yargıtay kararlarında, yılın belirli zamanlarında çalışılan veya yılın belirli dönemlerinde çalışmanın yoğunlaştığı işyerlerinde, yıl boyunca yapılsa bile mevsimlik iş olarak değerlendirilmektedir.

Sosyal Sigortalar Kurumu'na (SGK) göre, yarısı inşaat sektöründe olmak üzere yaklaşık 2 milyon geçici işçi var. Çoğu mevsimlik işçi.

Turizm ve tarım başta olmak üzere yılın belirli dönemlerinde faaliyetlerin yoğunlaştığı bazı sektörlerde iş sözleşmeleri mevsimliktir. Mevsimlik iş sözleşmeleri geçici, bir sezonla sınırlı veya belirsiz süreli olabilir. Tek sezonluk sözleşmeler sezon sonunda otomatik olarak sona erer. Sezonluk sözleşmelerde işveren sezon sonunda herhangi bir fesih veya kıdem tazminatı ödemez.

İşveren birinci sezonun sonunda bir sonraki yıl çalışmayacağını beyan etse bile ihbar ve kıdem tazminatı ödeme yükümlülüğü yoktur.

İşverenin birbirini takip eden sezonluk sözleşmeler yapması halinde işçinin fesih ve kıdem tazminatı hakkı doğar. İşveren, bir sezonluk iş sözleşmesi yaptığı işçiyi üst üste iki sezon çalıştırırsa, bir sonraki sezon işe başlamaması halinde ihbar ve kıdem tazminatı ödemek zorundadır.

Mevsimlik işçi kıdem tazminatı nasıl hesaplanır?

Mevsimlik işçi kıdem tazminatı her 360 iş günü için aylık brüt ücret üzerinden hesaplanmaktadır. Kıdem tazminatı iş akdi 6 aydan az olan çalışanlar için 2 hafta; 6 aydan 1,5 yıla kadar çalışan için 4 hafta; 1,5 ila 3 yıl arası çalışan işçiler için ayrıca 6 hafta üzerinden ücret ödenir. Üç yıldan fazla çalışan işçiler için 8 haftalık ücret tutarında kıdem tazminatı ödenmesi gerekir.

Örneğin, dört yıl boyunca sezon başına altı ay çalışan bir işçi, iki aylık brüt ücreti kadar kıdem tazminatına hak kazanır. Bu işçi de toplam çalışma süresi 1,5 yılı aştığı için 6 haftalık ücret almaktadır.

Mevsimlik işçiler için kıdem tazminatı hesaplanırken fiili çalışma süreleri dikkate alınır. Sezon sonunda sözleşmeye ara verilen süreler kıdem tazminatı hesabına dahil edilmez.

Bazı sektörlerde sezon sonunda çoğu işçinin sözleşmesi askıya alınırken, az sayıda işçi ile çalışmaya devam etmek mümkün. Mevsimlik iş sözleşmesine rağmen sezon sonunda çalışmaya devam eden işçi 11 aydan fazla çalışırsa bu iş sözleşmesi mevsimlik iş sözleşmesi olarak sona erer.

Mevsimlik işçi sezon dışı dönemde aynı işverenle başka bir işte çalışmaya devam ederse yılın tamamı kıdem tazminatı hesabına alacak kaydedilir.

Aynı işverene bağlı bir işyerinde 12 ay sürekli veya “geçici” olarak çalışan işçilere yıllık izin hakkı verilir. Dönemsel çalışma ile aralıklı çalışma karıştırılmamalıdır. Ancak, fasılalı işçinin, doğası gereği mevsimlik işçi olmamasına rağmen, mevsimlik işçi olarak gösterilmesi kanunen caiz değildir. Bu şekilde fiilen 'fasılalı' çalıştırılan mevsimlik işçi olarak tanımlanan işçiler, 12 aylık kümülatif çalışmadan sonra yıllık izne hak kazanırlar.

Mevsimlik işçiler ise mevsimlik çalıştıkları için ücretli izin kullanamıyorlar. İş Kanunu'na göre "nitelikleri gereği bir yıldan az süreli mevsimlik veya kampanyalı işlerde çalışanlar" yıllık ücretli izin kullanamaz.

Örneğin mevsimlik çalışmanın yapıldığı işyerlerinde bir otelde kadrolu çalışanlar yıllık izinden yararlanabilir.

İş Kanunu'na göre haftalık çalışma süresi 45 saattir. Bu sürenin aşılması halinde fazla mesai ücretinin ödenmesi gerekir. İşçi ile işveren arasındaki anlaşma ile haftalık 45 saatlik çalışma süresi, günde 11 saati geçmemek kaydıyla haftanın çalışma günlerine farklı şekilde dağıtılabilir. Bu durumda toplam çalışma süresi çok fazladır.